دستور زبان پایه ی هفتم

جمله به کلمه یا مجموعه ای از کلمه ها گویند که دارای معنی کامل باشد

 

گاه یک کلمه به تنهایی یک جمله به حساب می اید

 

مانند علی به خانه امد و رفت

 

 متن بالا از دو جمله تشکیل شده است و رفت به تنهایی یک جمله است

 

در بعضی از جمله ها فعل حذف می شودمانند او را به کجا می بری ؟ به مدرسه اینجا فعل  می برم  حذف شده پس دو جمله است

 

شبه جمله ها مانند ندا و منادا واصوات مانند به به جیک جیک یک جمله به حساب می اید

 

اَرغَوان جامِ عقیقی به سَمَن خواهد داد/چَشمِ نرگس به شقایق نگران خواهد شد(حافظ)

 

 در این بیت از حافظ واژه های  اَرغَوان ، عَقیق ، سَمَن ، نرگس ، شقایق همه اسم گُل هستند

 

ابر وباد ومه و خورشید و فلک در کارند 

 

ماهم این هفته برون رفت و به چشمم سالی است

 

حال هجران تو چه دانی که چه مشکل حالی است 

 

مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو         

 

یادم از کشته ی خویش آمد هنگام درو

 

 

 

تمرین  کار در خانه

 

با شبکه های معنایی زیریک جمله بسازید

 

الف ) درخت /شاخه / پرنده

 

ب)آسمان/ستاره /شب  

 

جواب ب) آسمان پر ستاره در شب زیباست 

 

ج)رشد /نوجوانی /نشاط

 

2)در بیت ها و نثرها زیر واژه ها ی مراعات نظیر را پیدا کنید 

 

الف)امروز دشمنان نمی خواهند دانشگاه و درس و مدرسه و معلم باشد

 

 ب)زنگ تفریح را که زنجره زد باز هم در کلاس غو غا شد 

 

نهاد

 

نهد یعنی کننده کار یا پذیرنده ی حالت مانند :

 

     با دیدن روی گل قناری                                    سر داده ترانه ی بهاری

 

همان طور که میبینید در شعر نهاد جای مشخصی ندارد  برای به دست آوردن نهاد

 

کافی است به اول فعل چه چیزی یا چه کسی اضافه کنیم مانند

 

از لانه پرنده ی خوش آواز    بگشوده دوباره بال پرواز

 

چه چیزی بگشود ه؟پرنده خوش اواز

 

  کرد بازرگان تجارت را تمام

 

چه کسی تمام کرد ؟بازر گان نهاد

 

زمان فعل ها را هم کار کنید

 

سجع

 

 

تضمین

 

گاهی شاعران و نویسندگان در ضمن شعر یا نوشته خود مصراع یا بیتی از شعر شاعری دیگر ویاسخنی از نویسنده ای را می آورند به این کار تضمین گفته می شود مانند درس شعر خوانی جلوه ی روی خدا که  محمود کیانوش در  شعرش  شعر  سعدی را به کا ربرده است واز تضمین استفاده کرده است .

 

هر ورقش دفتری است معرفت کردگار  این شعر سعدی که کیانوش از آن بهره برده است 

 

هر گاه شاعر یا نویسنده‌ای، بخشی از نوشته فردی دیگر را در میان اثر خود جای دهد، آن شعر یا نوشته راتضمین نموده‌است.

 

مثال  بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید در گنج حکیم 

 

چه خوش گفت فردوسی پاک زاد		که رحمت برآن تربت پاک باد
میازار موری که دانه کش است		که جان داردو جان شیرین خوش است